Αυτές είναι οι γενικές ρυθμίσεις μιας ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής (Μέρος 1ο)
Αφού έχετε επιλέξει την ιδανική για εσάς φωτογραφική μηχανή και έχετε μάθει τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι ώρα να μάθετε τις γενικής ρυθμίσεις της. Κάθε μηχανή ανάλογα με την κατηγορία της, τη μάρκα και τον τύπο απαιτεί διαφορετικές ρυθμίσεις, ωστόσο στο άρθρο που ακολουθεί περιγράφονται γενικές ρυθμίσεις, που αφορούν τις περισσότερες μηχανές.
Εστίαση
Όλες σύγχρονες μηχανές διαθέτουν αυτόματη εστίαση (AF). Η χειροκίνητη εστίαση χρησιμοποιείται όταν η αυτόματη δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αυτό συμβαίνει σε χαμηλές φωτιστικές συνθήκες ή σε θέματα που δεν έχουν αντιθέσεις (π.χ. ένας τοίχος με ομοιόμορφο χρώμα). Οι περισσότερες μηχανές παρέχουν την δυνατότητα επιλογής του σημείου εστίασης: στο κέντρο ή σε κάποιο άλλο σημείο του καρέ (αριστερά, δεξιά, πάνω, κάτω) ή σε πολλά σημεία συγχρόνως. Η εστίαση στο κέντρο αποτελεί την ασφαλέστερη λύση. Επίσης υπάρχει και η επιλογή μεταξύ AFC (continuous), για κινούμενα θέματα και AFS (single), εστίαση σε ένα σημείο.
Κλείδωμα εστίασης: Επιλέγοντας AFS και εστίαση στο κέντρο, μπορούμε να τοποθετήσουμε το θέμα στο κέντρο, να πατήσουμε το κουμπί απελευθέρωσης κλείστρου μέχρι την μέση και κρατώντας το πατημένο, να στρέψουμε την μηχανή σε μια διαφορετική θέση (π.χ. βάζοντας το θέμα στην μια άκρη του κάδρου). Μ’ αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε εστιασμένο το θέμα, παρότι αυτό δεν βρίσκεται στο κέντρο. Η διαδικασία αυτή είναι εύκολη, γρήγορη και αποτελεσματική.
Σημαντική Σημείωση: Αξίζει να σημειωθεί πως εξαιτίας της “κλασικής” αυτόματης εστίασης στο κέντρο, πολλοί φωτογράφοι, χάριν ευκολίας καδράρουν όλο και συχνότερα τοποθετώντας το θέμα στο κέντρο, καταστρέφοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, το σημαντικότερο μέσο έκφρασης, το κάδρο.
Φωτομέτρηση
Όπως η εστίαση έτσι και η φωτομέτρηση (ΑΕ) μπορεί να ρυθμιστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να επηρεάζεται από διαφορετικά μέρη της εικόνας:
Στο κέντρο (spot): Το φωτόμετρο επηρεάζεται από μια κεντρική περιοχή του κάδρου υ (κύκλο μικρής διαμέτρου), η οποία διαφέρει από μηχανή σε μηχανή. Στα χαρακτηριστικά της κάθε μηχανής αναφέρεται η γωνία κάλυψης (συνήθως 8ο).
Κέντρου βάρους (center weighted): Το φωτόμετρο επηρεάζεται κατά ένα ποσοστό από μια κεντρική περιοχή του κάδρου και κατά ένα άλλο μικρότερο ποσοστό από την περιφέρεια. Ανάλογα με την μηχανή αλλάζουν τα ποσοστά (60-40, 80-20 κ.τ.λ.)
Στο σύνολο της εικόνας (matrix ή multi): To φωτόμετρο επηρεάζεται από μια ευρεία περιοχή του κάδρου. Χωρίζει το οφθαλμοσκόπιο σε τμήματα η σημεία, μετράει κάθε τμήμα και προσδιορίζει την κατάλληλη έκθεση.
Έκθεση
Η έκθεση ορίζεται από το διάφραγμα, την ταχύτητα και την ταχύτητα κλείστρου και συνήθως γίνεται με μία ή δύο ροδέλες. Όταν έχουμε μία ροδέλα, αυτή ελέγχει τον ένα παράγοντα και συνδυαστικά με ένα πλήκτρο τον άλλον (π.χ. με το πλήκτρο ±Av).
Χειροκίνητη λειτουργία (Μ): Στην θέση αυτή ο φωτογράφος αποφασίζει και ρυθμίζει μόνος του την έκθεση, ορίζοντας το διάφραγμα και την ταχύτητα σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Για να μπορέσει να επιλέξει την σωστή σχέση (ταχύτητα / διάφραγμα), προϋποθέτει να πάρει φωτομέτρηση. Αυτό γίνεται, πατώντας μέχρι την μέση το κουμπί απελευθέρωσης κλείστρου και σκοπεύοντας στην σωστή περιοχή της εικόνας.
Εκτός από την χειροκίνητη υπάρχουν ημιαυτόματες λειτουργίες όπως η προτεραιότητα διαφράγματος (A) και η προτεραιότητα ταχύτητας (Τ ή S) και τελείως αυτόματες, τα προγράμματα (P).
Προτεραιότητα Διαφράγματος (Α): Η έκθεση στην λειτουργία προτεραιότητας διαφράγματος επιτρέπει στον φωτογράφο να ρυθμίζει το διάφραγμα (για τον έλεγχο του βάθους πεδίου), ενώ η ταχύτητα ορίζεται αυτόματα από την μηχανή, ανάλογα με την τιμή του διαφράγματος που έχει επιλεγεί.
Προτεραιότητα ταχύτητας (Τ ή S): Η έκθεση στην λειτουργία προτεραιότητας ταχύτητας επιτρέπει στον φωτογράφο να ρυθμίζει τη ταχύτητα (για τον έλεγχο του παγώματος της κίνησης), ενώ το διάφραγμα ορίζεται αυτόματα από την μηχανή, ανάλογα με την τιμή της ταχύτητας που έχει επιλεγεί.
Κλείδωμα φωτομέτρησης: Όπως στην εστίαση έτσι και στην φωτομέτρηση, υπάρχει η δυνατό τητα του κλειδώματος. Σκοπεύουμε στην περιοχή της εικόνας, από όπου θέλουμε να πάρουμε την φωτομέτρηση και κλειδώνουμε την έκθεση με το πλήκτρο AEL (στις compact μηχανές πατώντας μέχρι την μέση το κουμπί απελευθέρωσης κλείστρου). Στην συνέχεια στρέφουμε τη μηχανή στην θέση που μας προσφέρει το επιθυμητό κάδρο και φωτογραφίζουμε με τη φωτομέτρηση που είχαμε κλειδώσει.
ISO (Ευαισθησία)
Το ISO, μαζί με την ταχύτητα κλείστρου και το διάφραγμα, ελέγχει τη φωτεινότητα των φωτογραφιών σας. Αυξάνοντας τον αριθμό ISO, οι φωτογραφίες θα είναι σταδιακά φωτεινότερες. Για το λόγο αυτό, το ISO είναι ένα καλό εργαλείο για σκοτεινά περιβάλλοντα ή για την ευελιξία σχετικά με τις ρυθμίσεις του ανοίγματος και της ταχύτητας κλείστρου.
Ωστόσο, η αύξηση του ISO έχει συνέπειες. Μια φωτογραφία που λαμβάνεται σε πολύ υψηλή τιμή ISO θα έχει πολλούς κόκκους, γνωστοί και ως θόρυβος. Έτσι, η φωτεινότητα μιας είναι λύση όταν δεν μπορούμε να φωτίσουμε φωτογραφία με την ταχύτητα κλείστρου ή το διάφραγμα.
Συνηθισμένες τιμές ISO
Κάθε κάμερα έχει διαφορετικό εύρος τιμών ISO. Ένα συνηθισμένο είναι το εξής:
ISO 100 (χαμηλό ISO)
ISO 200
ISO 400
ISO 800
ISO 1600
ISO 3200
ISO 6400 (υψηλό ISO)
Το χαμηλότερο φυσικό ISO στη φωτογραφική σας μηχανή είναι το “βασικό ISO”. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ρύθμιση, διότι σας δίνει τη δυνατότητα να παράγετε την υψηλότερη ποιότητα εικόνας, ελαχιστοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερο την ορατότητα του θορύβου. Ορισμένες παλαιότερες DSLR και αρκετές σύγχρονες φωτογραφικές μηχανές, έχουν βάση ISO 200, ενώ οι περισσότερες σύγχρονες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές έχουν βάση ISO 100. Ιδανικά, για να πάρετε την υψηλότερη ποιότητα εικόνας, θα πρέπει να παραμένετε κοντά στο βασικό ISO.
Τέλος, οι περισσότερες φωτογραφικές μηχανές διαθέτουν Auto ISO, το οποίο λειτουργεί εξαιρετικά σε περιβάλλοντα χαμηλού φωτισμού. Με αυτή τη ρύθμιση, μπορείτε να εισάγετε το μέγιστο ISO που είστε διατεθειμένοι να χρησιμοποιήσετε και η φωτογραφική μηχανή δεν θα ξεπεράσει αυτό το όριο.
Εξισορρόπηση λευκού (White Balance)
Επιτρέπει την ρύθμιση του αισθητήρα, στην υπάρχουσα χρωματική θερμοκρασία του χώρου, ανάλογα με το είδος του φωτισμού, για τη σωστή απόδοση του λευκού, προσαρμόζοντας έτσι τη σωστή ισορροπία όλων των χρωμάτων. Η ρύθμιση του White Balance γίνεται από το menu της μηχανής. Οι πιο συνηθισμένες επιλογές αφορούν:
Auto (AWB): Η εξισορρόπηση λευκού γίνεται αυτόματα. Ο αυτοματισμός προσπαθεί να διορθώσει την συνολική απόχρωση του φωτισμού του θέματος. Πρόκειται για μια πολύ χρήσιμη επιλογή, σε περιπτώσεις που έχουμε διαφοροποιήσεις και εναλλαγές στον φωτισμό. Όταν ο φωτισμός διατηρείται όμοιος, οι παρακάτω επιλογές είναι προτιμότερες.
Daylight: Ισορροπημένο για φως ημέρας (5.500οK).
Cloudy: Για συννεφιά (6.000οK).
Shade: Για σκιά (7.000οK).
Tungsten ή Incandescent: Για τεχνητό φωτισμό από λάμπες πυρακτώσεως (3.200οK).
Fluorescent: Για τεχνητό φωτισμό από λάμπες φθορισμού (4.000οK).
Flash: Για flash (5.500οK).
Manual (ή Preset ή Custom): Η εξισορρόπηση λευκού γίνεται με το “κλείδωμα” πάνω σ’ ένα λευκό ή γκρίζο στόχο
Σημαντική Σημείωση: Όπου οK, σημαίνει θερμοκρασία χρώματος σε βαθμούς Kelvin. Συγκεκριμένα φωτογραφίζουμε με μια αρχική χρωματική θερμοκρασία (π.χ. 3.000οK). Αν το χρώμα είναι κίτρινο, σημαίνει ότι χρειαζόμαστε μικρότερη θερμοκρασία και αν είναι μπλε, μεγαλύτερη.
Bracketing
Το bracketing μας δίνει την δυνατότητα να πάρουμε τρεις λήψεις με διαφορά έκθεσης (το εύρος της διαφοράς ορίζεται από το menu). Οι τρεις λήψεις (κανονική, υπερέκθεση, υποέκθεση) εξασφαλίζουν τη λήψη ενός σωστού αποτελέσματος αφού προσφέρει τρεις διαφορετικές εκδοχές έκθεσης στον φωτογράφο. Στις ψηφιακές μηχανές που έχουν και τη δυνατότητα ελέγχου της λήψης από την οθόνη το bracketing δεν έχει νόημα, ωστόσο αυτό δεν ισχύει για τις DSLR. Να σημειωθεί ότι ορισμένα μοντέλα ψηφιακών μηχανών διαθέτουν bracketing και για το white balance, προσφέροντας τρεις διαφορετικές εκδοχές στην θερμοκρασία χρώματος και δίνοντας έτσι στον φωτογράφο την δυνατότητα, να διαλέξει την καλύτερη.